środa, 19 czerwca 2019

Bieszczady i nie tylko - Sanok

            Po wyjeździe z Magody, na początek ruszyliśmy do Sanoka, miasta królewskiego. W wielu przewodnikach Sanok jest nazywany bramą w Bieszczady. Został założony około X/XI wieku. Najstarsza wzmianka o grodzie w Sanoku pochodzi z roku 1150. W roku 1340  prawem spadkobierstwa posiadł te ziemie Kazimierz III Wielki i włączył do swego Królestwa.  Na sanockim zamku, po śmierci Władysława Jagiełły, wiele lat zamieszkiwała jego czwarta żona, królowa Zofia Holszańska, a w latach 1555–1556 królowa węgierska Izabela. O zasługach królowej Bony dla miasta świadczy włączenie herbu Sforza (wąż połykający Saracena) do herbu miasta. W 1939 roku Sanok liczył około 18 tysięcy mieszkańców, z czego 30 procent stanowili Żydzi. Żydzi zajmowali się nie tylko handlem / 74% kupców było narodowości żydowskiej /, ale również działalnością przemysłową / 90% przemysłowców różnych branż było Żydami /. Na 30 kancelarii adwokackich 18 było żydowskich. Na 43 praktykujących lekarzy 22 było również Żydami. Podczas okupacji  około  40% ludności straciło życie. 

            Zwiedzanie Sanoka zaczęliśmy od Muzeum Budownictwa Ludowego. Zlokalizowane jest  w północnej części miasta, zajmuje obszar 38 ha. i eksponuje ponad 120 obiektów drewnianych, charakterystycznych dla poszczególnych krain etnograficznych południowo-wschodniej Polski. 


                   Wędrówka po Parku Etnograficznym to wyprawa w  krainę utraconej przeszłości regionu, może trwać nawet kilka godzin. My tyle czasu nie mieliśmy. Na początku chcieliśmy tylko galicyjski rynek, resztę chcieliśmy sobie podarować. W końcu byliśmy już w wielu skansenach, ale przeszliśmy po całości, w niektóre miejsca się po prostu nie zagłębiając.
         Rynek galicyjski jest sektorem, na którym znajdują się repliki drewnianych domów. Najstarsze pierwowzory domów pochodzą z lat 80-tych XIX wieku, najmłodsze sprzed II Wojny Światowej. Spacerując po bruku zaglądamy do karczmy, poczty, urzędu gminy, remizy, apteki,  żydowskich domów i sklepu. Nie brak tu warsztatów rzemieślniczych i zakładów takich jak stolarski, fryzjerski, krawiecki, szewski, zegarmistrzowski, fotograficzny oraz ślusarsko-kowalski. Pozostałe domy to mieszkania lekarza, nauczyciela, piekarza, woźnicy i rolników. We wszystkich wnętrzach zobaczymy odpowiednie dla danej profesji wyposażenie. Przed domem żydowskim katarynka, a kataryniarz ciekawie opowiada o żydowskich zwyczajach.













         
             W budowie była drewniana synagoga z Polańca.


                Było bardzo gorąco, ale przeszliśmy przez poszczególne sektory aż do kolekcji urządzeń i narzędzi stosowanych w przemyśle naftowym od połowy XIX wieku do czasów obecnych i wreszcie do dworu. Obejrzeliśmy też wystawę ikon.









 























         Z miejsca w którym znajduje się dwór, widok na Sanok.


             Zabytki Sanoka to Zamek Królewski z XVI wieku położony na wzgórzu.  W czasach piastowskich na obecnym wzgórzu zamkowym stał prawdopodobnie drewniany gród otoczony następnie murem obronnym.  Król w okresie swojego panowania gościł na sanockim zamku trzykrotnie. Kilkakrotnie przebywał w Sanoku książę Władysław Opolczyk, fundator klasztoru franciszkanów w tym mieście. Następnie w okresie panowania króla Władysława Jagiełły, na sanockim zamku w 1417 roku odbyła się królewska uczta weselna z nowo poślubioną wybranką księżniczką Elżbietą Granowską. Dla kolejnej królowej Zofii zamek sanocki był jej ostatnim domem aż do śmierci w roku 1461. Kolejną władczynią zamku była Bona Sforza małżonka króla Zygmunta I Starego, która nigdy w Sanoku nie przebywała, natomiast z jej polecenia marszałek Mikołaj Wolski przebudował gotycki sanocki zamek na styl renesansowy. Od początku XV do połowy XVI wieku na zamku miał siedzibę Urząd Grodzki ze starostą oraz sądy grodzki, ziemski i sąd wyższy prawa niemieckiego. Upadek zamku nastąpił pod koniec XIX oraz na początku XX wieku.  W okresie międzywojennym od 1934 roku zamek pełnił funkcję Muzeum Ziemi Sanockiej. W okresie okupacji urządzono na zamku Muzeum Łemkowszczyzny.  W sierpniu roku 1944 lokalne władze niemieckie wywiozły z sanockiego zamku ocalałe najstarsze pamiątki kultury polskiej, część z nich została odnaleziona po wojnie w okolicach Legnicy. Do roku 1946 w zamku mieścił się szpital wojskowy, a następnie rusznikarnia. W roku 1965 podjęto decyzję o restauracji budynku zamku.  Na zamku wystawa prac Zdzisława Beksińskiego.





        Tuż obok zamku prawosławna cerkiew  Świętej Trójcy i Sobór Świętej Trójcy. Jest to murowana budowla z dzwonnicą wzniesiona w latach 1784–1789 w stylu klasycystycznym, z barokowymi ołtarzami bocznymi oraz pełnym ikonostasem z XVII-wieczną ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Cerkiew ta nie jest typowa, bo oprócz ołtarza głównego i ikonostasu posiada dwa boczne ołtarze ofiarne.




            Zajazd w Sanoku przy ul. Zamkowej to  XVIII wieczny  budynek który raz z sąsiadującym budynkiem  Willi Zaleskich stanowi północną pierzeję placu Świętego Jana. Budynek został wybudowany w latach 1775-1799W XIX wieku został przebudowany. W tym czasie był siedzibą odwachu czyli straży miejskiej. W 1908 roku Jan Górny założył w budynku aptekę, trzecią w historii miasta. W 1913 roku aptekę zakupił Artur Feuerstein. Do 1939 roku stanowił własność Żydów sanockich.


           Idąc dalej, doszliśmy do rynku z ratuszem i zabytkowymi kamienicami




      
   i  kościół z klasztorem Franciszkanów z XVII wieku.  Klasztor i kościół franciszkański w Sanoku został założony w 1377 roku na mocy przywileju wydanego przez księcia Władysława Opolczyka. Pierwsze budynki kościoła i klasztoru były drewniane i znajdowały się poza murami miasta. W okresie I Rzeczypospolitej pomieszczenia klasztoru były miejscem odbywania sejmików szlacheckich dla całej ziemi sanockiej . W latach 1632-1640 dokonano odbudowy kościoła i klasztoru wykonanej z kamienia łamanego. W okresie Austro Węgierski  władze cesarskie przejęły część pomieszczeń klasztornych i utworzyły w nich areszt i tzw. sąd cyrkularny /powiatowy/.  Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w latach od 1921 do 1923 w klasztorze funkcjonowało Małe Seminarium Duchowne i Zakonne. Podczas II wojny światowej  oraz przez rok po wojnie w klasztorze działała Polska Szkoła Handlowa . Obecny wygląd kościoła i klasztoru bardzo odbiega od pierwotnego. W szczególności przebudowa z 1872 roku usunęła barokowy styl obiektu. Pod kościołem i kaplicami znajdują się krypty. Od końca 2005 roku na wieży kościelnej funkcjonuje osiem dzwonów  carillon, które regularnie, co trzy godziny między 6:00 a 21:00, odgrywają melodię. 



           Kościół Przemienienia Pańskiego z XIX wieku potocznie zwany Farą stoi w miejscu starej gotyckiej świątyni pw. Michała Archanioła, która doszczętnie spłonęła w 1782 roku i nie została odbudowana.

  
               W uliczkach rozchodzących się od rynku.




           Moi towarzysze byli głodni. Poszliśmy więc na proziaki. Ja albo nie byłam głodna, albo nie miałam apetytu na niego,  bo wcale mi nie smakował. Nasyceni wyruszyliśmy dalej w drogę, do Przemyśla. 

Brak komentarzy: