Kolejnym miejscem na naszej mapie podróży były Żary. Nazwa Zara pojawia się pierwszy raz w roku 1007 w kronice Thietmara. Około roku 1030 osada zastaje przyłączona przez Mieszka II do Polski. W roku 1207 miasto otoczone zostało murami. Burzliwa historia sprawiła, że miasto często zmieniało przynależność państwową. Do 1364 obejmowali nad miastem zwierzchnictwo Piastowie śląscy, potem królowie Czech, król Węgier, elektorowie sascy, ponownie królowie Czech i elektorowie sascy. W mieście gościli królowie Polski August II Mocny i August III Sas. W 1815 stały się częścią Prus, a potem Niemiec, by powrócić pod wpływy polskie w 1945 roku. Właścicielami Żar byli Dewinowie, Packowie, Bibersteinowie oraz Promnitzowie, których okazałe rezydencje przetrwały do dziś w różnym stanie. W XIV wieku zaczynały powstawać cechy sukienników, płócienników, piwowarów, szewców i farbiarzy. W XIX wieku miasto było prężnym ośrodkiem przemysłowym, w którym dominowały zakłady włókiennicze. W latach 1888–1945 istniała tam znana manufaktura porcelany. Po nalocie alianckim w 1944 roku spłonęła bądź legła w gruzach duża część zabudowy starego miasta. Jednak pomimo poważnych zniszczeń zachowało się wiele ciekawych zabytków architektury i pozostał średniowieczny układ urbanistyczny.

Na listę zabytków wpisany jest między innymi kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jest to gotycka świątynia, której zasadniczy kształt nadano w XV wieku. Północne fragmenty murów kościoła pochodzą z XII wieku. W latach 1670–1672 przy wschodniej ścianie dobudowano barokową kaplicę Promnitzów. Pieczę nad kościołem roztaczały zamożne bractwa cechowe skupiające tamtejszych rzemieślników i kupców. W 1524 roku fara przejęta została przez protestantów. Od tego czasu aż do zakończenia II wojny światowej była zborem żarskiej gminy ewangelickiej. W murach kościoła znajdują się dwa grobowce panującej w Żarach w latach 1558-1765 rodziny Promnitzów. Kościół uległ znacznemu zniszczeniu w czasie alianckiego nalotu w 1944 roku. Odbudowano go ze zniszczeń wojennych dopiero w latach 1975-1984.

Wśród ocalałych obiektów znajduje się też posadowiony przy kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa, budynek superintendentury, siedziby władzy nadzorczej w stosunku do pastorów, pochodzący z XVI wieku. Przebudowany w latach 1684 i 1733. Piętrowy budynek o szczycie z gotyckimi blendami sąsiaduje z plebanią pochodzącą z tego samego okresu.

Kościół znajduje się na Starówce, która otoczona była murami obronnymi. Pozostałości z XIV/XVI-wiecznych średniowiecznych obwarowań miejskich oraz dwie wieże częściowo zostały odrestaurowane.

W otoczeniu kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa zobaczyć można najstarszy i zarazem najcenniejszy zabytek żarskiej Starówki. Kamienna dzwonnica pochodząca z przełomu XIV i XV wieku. Zbudowana została wraz z murami obronnymi otaczającymi miasto jako jedna z wież obronnych. Z czasem gotycką wieżę obronną przebudowano na dzwonnicę i zwieńczono szczytem z wysokim hełmem. W trakcie walk o miasto w 1945 roku dzwonnica została uszkodzona. Straciła wówczas swój hełm na szczycie, którego nie zrekonstruowano, a zastąpiono płaskim dachem zwieńczonym krzyżem.

Budowa umocnień trwała do XVI wieku. W następnych stuleciach mury miejskie traciły na znaczeniu i częściowo zostały rozebrane. Jednym z zachowanych elementów dawnego systemu obronnego Żar jest wieża wartownicza znajdująca się w pobliżu kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa. Czas powstania tego obiektu szacuje się na pierwszą połowę XIV wieku. Stanowiła część obronną Bramy Dolnej prowadzącej do miasta od wschodu. Wieżę wzniesiono z kamieni polnych oraz rudy darniowej, którą wykorzystano do wykończenia narożników. Ściany budowli posiadały grubość około 2 metrów. Wejście do niej umiejscowiono na wysokości murów obronnych, a wchodziło się do niej z drewnianego pomostu. W XVI wieku wieżę nadbudowano, tym razem korzystając z cegły, jako materiału. W XIX wieku wieżę przystosowano do celów ochrony przeciwpożarowej tworząc tu punkt obserwacyjny.

Centralnym punktem miasta podobnie jak w dawnych czasach, jest rynek. Otaczają go wokół zabytkowe kamienice, z których najstarsze pochodzą z XVII wieku. Wiele odnowionych, więc pięknie się prezentują. Po zniszczeniach wojennych niektóre kamienice zastąpiono blokiem z pasażem handlowym na parterze. Przez wiele lat monotonna elewacja burzyła harmonię zabudowy Starówki. W 2003 roku podjęto decyzję o przebudowie fasady bloku, nawiązując jej formą do sąsiednich kamienic.

Zwiedzając rynek Starego Miasta, zwraca uwagę na kamienicę z numerem 11. Budynek wyróżnia się przede wszystkim architekturą. Modernistyczny dom powstał w latach 20-tych XX wieku dla braci Maxa i Siegfrieda Bicków. Ci żarscy Żydzi prowadzili tam swój dom towarowy. Dawny dom towarowy braci Bicków do dziś służy celom handlowym i nosi nazwę Eli.

Pośrodku rynku stoi zabytkowy Ratusz z przełomu XIV i XV wieku. Na jego parterze mieściły się sukiennice, a na piętrze sale posiedzeń rajców miejskich. Od północy do ratusza przylegał szereg domków budniczych, które w 1567 roku zostały przebudowane, a wzdłuż nowej ich elewacji pojawiły się podcienia. Podczas odbudowy po pożarze powstało skrzydło zachodnie z wieżą i głównym wejściem ujętym w renesansowy portal. Renesansowy detal ozdobiła w 1929 roku mozaika z herbem miasta.

Również w rynku ławeczka Telemanna, niemieckiego kompozytora czasów baroku. Już w wieku lat 12 napisał pierwszą operę, jednak wysłano go na nauki prawnicze. Nie przeszkodziło mu to wcale w uzyskaniu tytułu najpłodniejszego z kompozytorów. Uważany za drugiego, obok Bacha, najsłynniejszego twórcę muzyki XVIII wieku. Po ukończeniu studiów prawniczych został organistą w lipskim kościele, a stamtąd trafił na dwór Promnitzów w Żarach. Zauroczony polską muzyką ludową stworzył szereg utworów nawiązujących do niej.

Od Rynku do ulicy Podwale prowadzi deptak - ulica Króla Bolesława Chrobrego. Główna arteria handlowa miasta, gdzie najstarsze kamieniczki pochodzą z XVII stulecia.

W połowie XIII wieku w Żarach wzniesiono murowany zamek, który stopniowo powiększano. W 1355 roku miasto przeszło na własność von Bibersteinów, którzy na miejscu dotychczasowego wznieśli zamek, nazywany zamkiem Bibersteinów. W połowie XVI wieku Hieronim Biberstein oraz jego brat Krzysztof, przeprowadzili renesansową przebudowę zamku. Wzniesiono między innymi krużganki po trzech stronach dziedzińca z bogatą dekoracją sgraffitową. Wprowadzono też zmiany we wnętrzach. W 1558 roku zamek zakupili von Promnitzowie. Późniejsze sztukaterie wiążą się już z ich działalnością. Zewnętrzny wygląd elewacji zamkowych został nadany około 1700 roku. Począwszy od 1824 roku zamek służył jako więzienie. W roku 1930 urządzono w nim Muzeum Regionalne. W latach 1710 -1728 Promnitzowie dobudowali obok zamku barokowy pałac, nazywany nowym zamkiem. W 1945 roku pożar zniszczył obie budowle, które pozostają w stanie ruiny.

Około 1900 roku powstały budynki, w których do 1945 roku mieścił się w Instytut Włókienniczy, filia wyższej uczelni kształcącej w zawodach związanych z przemysłem włókienniczym, dominującym w rejonie Żar. Po wyzwoleniu w 1945 roku w budynkach tych mieścił się szpital wojskowy. Aby zapewnić wykwalifikowaną kadrę robotników do pracy w zakładach włókienniczych w 1946 roku uruchomiono Szkołę Przysposobienia Przemysłowego. Potem szkoła zmieniała status, aż do obecnej formy.

Przedwojennym symbolem miasta była fontanna ufundowana przez żarskich włokienników. Studnia-pomnik Źródełko Tkaczy pochodzi z 1927 roku. Tradycja mówi, że celem fundatorów było wystawienie świadectwa włókienniczego charakteru miasta i uczczenie legendarnego tkacza, który 400 lat wcześniej miał wykonać zamówienie dla żarskiego zamku.

Mają też Żary swojego Bazyliszka. Legenda mówi, że w dawnych czasach grasował na mokradłach i w jeziorach Dolnych Łużyc. Smok ponoć mógł przybierać ludzką postać, dzięki czemu łatwiej mógł czynić zło. Smoczysko wolało jednak fruwać. Bazyliszek miał w zwyczaju przylatywać na żarski rynek i dla ochłody popijać wodę ze studni.

Żary pamiętają też najpiękniejszy przystanek świata - Przystanek Woodstock. Gościły go sześć razy. Było to w latach 1997-1999 i ponownie w latach 2001- 2003. Postanowiły upamiętnić własny rockandrollowy epizod, dzięki temu na głównym deptaku miejskim w 2009 roku stanęła Fontanna Muzyków. Przedstawia anonimowe postacie gitarzysty i saksofonisty. U ich stóp leży kapelusz. Ot, grają na mieście do kapelusza.

I na wesoło. Mogłoby być wszędzie, ale jest w Żarach.

Wędrując zaułkami Żar, dojrzeliśmy kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. Jest to rzymskokatolicki kościół garnizonowy. Jego historia wiąże się z franciszkanami, którzy w 1264 roku zostali sprowadzeni do miasta. Obok klasztoru został wybudowany kościół świętej Barbary, a także w 2 połowie XV wieku, kaplica świętej Anny. Zakonnicy zajmowali się szpitalnictwem i podstawowym szkolnictwem. W 1549 roku kościół i klasztor spłonęły, a franciszkanie opuścili miasto. Dopiero w 1727 roku za czasów panowania Erdmanna II von Promnitz, kościół został odbudowany.